SRC BELGESİ NEDİR

SRC belgesi, yük ve yolcu taşımacılığı yapmak isteyen tüm ticari araç sürücülerinin almakla yükümlü oldukları bir belgedir. Bir başka açıklamayla karayolu taşımacılığı yapacak olan tüm sürücüler mesleki yeterlilik belgesi olarak da bilinen SRC belgesini almak zorundadır.  Bu belgeyi kamyonet, kamyon, panelvan, minibüs, otobüs, çekici gibi ticari araç kullanan şoförler alır.

Karayolu taşıma kanununa göre eşya, yolcu gibi şeyleri taşıyan bir diğer deyişle ticari olan taşıtı sevk ve idare eden kişide bulunması gereken belgelerin neler olduğunu sıralarsak;  bu belgelerden ilki sürücü belgesi (ehliyet), ikincisi mesleki yeterlilik belgesi yani SRC belgesi, üçüncüsü ise psikoteknik raporudur.  Örnek vermek gerekirse ülkemizde bu belgenin adı SRC belgesi iken, Amerika’da aynı işlevi CDL belgesi görür. Farklı isimlere sahip olsalar da, ticari taşımacılık yapan her birey bu belgeyi almakla yükümlüdür. Src belgesi için T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından yapılan sınava girilmelidir.

SRC BELGESİ ÇEŞİTLERİ VE KULLANIM ALANLARI

SCR1, SRC2, SRC3, SRC4 ve SRC5 olmak üzere 5 farklı SRC belgesi bulunmaktadır. Yapılan işin niteliğine göre hepsinin ihtiyaç alanları ve veriliş sebepleri farklıdır.

SRC1 BELGESİ NEDİR, NE İŞE YARAR?

Uluslararası taşımacılık yapacak olanlar için verilen belge.

SRC2 BELGESİ NEDİR, NE İŞE YARAR?

SRC2 belgesi ise yurt içinde yolcu taşımacılığı yapacak vatandaşların almak zorunda olduğu belgedir. Şunu da belirtmek gerekirse; SRC1 belgesi alan kişiler aynı zamanda SRC2 belgesi de almış sayılırlar.

Bunun dışında yeniden başvuruda bulunarak SRC2 belgesi almalarına gerek bulunmamaktadır.

SRC3 BELGESİ NEDİR, NE İŞE YARAR?

Uluslararası eşya, kargo taşımak isteyen kişilerin almakla yükümlü oldukları belge ise SRC3 belgesidir.

SRC4 BELGESİ NEDİR, NE İŞE YARAR?

Eşya ve kargo taşımacılığı yurt içinde yapılacaksa SRC4 belgesi sahibi olunmalıdır. SRC1 ve SRC2 belgelerinde geçerli olan durum SRC3 ve SRC4 belgeleri için de geçerlidir. Yani SRC3 belgesi almış ticari araç sürücüleri SRC4 belgesi almış sayılmaktadırlar. Harici olarak tekrardan SRC4 belgesi almak için başvuruda bulunmalarına gerek yoktur

SRC5 BELGESİ NEDİR, NE İŞE YARAR?

SRC5 belgesi tehlikeli madde taşıyan araç sürücüleri tarafından alınır. Her türlü tehlikeli madde taşıyan araçları kullanacak kişiler SRC5 belgesi almakla yükümlüdür.

• 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu gereğince hazırlanan “Karayolu Taşımacılık Faaliyetleri Yeterlilik Eğitimi Yönetmeliği” yürürlüğe girdiğinden “Araç sahibi olsun veya olmasın, ticari taşıt kullanma belgesi sahibi olan bütün şoförlerin SRC belgesi alma zorunluluğu vardır. SRC belgesi olarak nitelendirilen yeni ticari araç sürücü belgesi olmayan ticari araç sürücülerinin araçlarını kullanamayacakları Ulaştırma Bakanlığı tarafından açıkça belirtilmiştir.

Src Belgeleri İçin Gerekli Evraklar

SRC Belgesi Muafiyet İçin İstenen Evraklar

1.Dilekçe

2. Ehliyet Fotokopisi (25 Şubat 2003 den önce alınmış B, C, D, E sınıfı sürücü belgesi olması gereklidir.)

3. Nüfus Cüzdanı Fotokopisi

4. SSK Hizmet Dökümü (B sınıfı sürücü belgesine sahip kişilerin 25 Şubat 2003 tarihinden önce en az 90 gün süreyle çalıştığını gösteren sigorta belgesi)

5. 2 Adet Fotoğraf

Not: Bu şartları sağlamayanların SRC eğitimlerine katılma mecburiyeti vardır.

SRC Belgesi Eğitim İçin İstenen Evraklar

1. Ehliyet Fotokopisi

2. Nüfus Cüzdanı Fotokopisi

3. Diploma fotokopisi

4. 3 Adet Fotoğraf

Psikoteknik Nedir ?

Psiko-Teknik Değerlendirme Sistemi

Sürücülerde güvenli araç kullanmak için temel olarak bulunması gereken algı, dikkat, hafıza, muhakeme yeteneği, hız-mesafe tahmini gibi zihinsel özelliklerinin; tepki hızı, göz, el ayak koordinasyonu gibi psiko-motor yetenek ve beceri düzeyinin, risk alma, saldırganlık, sorumluluk, öz kontrol gibi tutum, davranış, alışkanlık ve kişilik özelliklerinin bilgisayar destekli test sistemleri kullanılarak ölçülebildiği" bir sistemdir. 

Böylece; bir sürücünün, bir aracı sürebilmek için asgari düzeyde, trafiğe ilişkin yeteneklere sahip olup olmadığı ve trafiğe ilişkin kişilik açısından, trafik kurallarına uyma eğilimine sahip olup olmadığı hakkında daha tarafsız, daha bilimsel ve daha standart koşullarda gerçekleştirilmiş uygulamalarla sonuçlara varılması sağlanabilmektedir.

Psiko-teknik değerlendirme merkezlerinde Psikiyatri Uzmanı ve Psikologlar görev yapmaktadır.

YASAL KONULAR

Ehliyet İadesi

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu'na dayalı Karayolları Trafik Yönetmeliği Madde-79; kanunun ilgili maddelerinde tanımlanan nitelikteki trafik suçlarını işleyen sürücüler, tanımlanan usul ve esaslara uygun olarak, Psikoteknik Değerlendirme ve Psikiyatri Uzmanı Muayenesine tabi tutulurlar. Muayene sonucu durumu uygun bulunan sürücülerin sürcü belgeleri Kanunun ilgili maddesinde belirtilen sürenin sonunda iade edilir.

KTY 60 e (Karayolu Taşıma Yönetmeliği Madde 60 Bendi E)

Ticari araç kullanan sürücülerin bedeni ve psikoteknik açıdan sağlıklı olduklarını gösteren bir sağlık raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları şarttır. 

Psiko-Teknik İçin İstenen Evraklar

Psiko-Teknik Raporu İçin İstenen Evraklar (Ticari Araç Kullananlar için)

1. Ehliyet Fotokopisi

2. Nüfus Cüzdanı Fotokopisi

3. 2 Adet Fotoğraf

Psiko-Teknik Raporu İçin İstenen Evraklar (Ehliyet İadesine Dönük) 

1. Nüfus Cüzdanı Fotokopisi

2. Ceza Tutanağı Aslı ve Fotokopisi

3. 2 Adet Fotoğraf

Psiko-Teknik Neleri Ölçer?

Zihinsel Yetenek ve Beceriler

• Dikkat
• Anlama ve Değerlendirme Yeteneği(Muhakeme)
• Hız ve Mesafe Algılama
• Geniş Görüş Alanı İçinde Uyaran Fark Etme
• Şekil Algılamada Görsel Süreklilik

Psikomotor Yetenek ve Beceriler

• Tepki Hızı
• Koordinasyon Düzeyi 

Uygulanan Testler

DİKKAT DÜZEYİ (SIGNAL) Bu testte, adayın, karmaşık uyaranlar arasından belirli uyaranları ayrıştırması istenerek, seçici dikkat düzeyi ölçülür. Sürücülerin uzun süre monoton bir ortamda seçici dikkat düzeylerinin düşebileceği ihtimalini göz önüne alındığında ve kazaların ana nedenlerinden birinin dikkat ve konsantrasyon kaybı olduğu düşünüldüğünde sürücülerin dikkat düzeyinin belirlenmesi güvenli sürücülük açısından büyük öneme sahiptir.

MUHAKEME (SPM) Soyut görsel şekiller arasındaki ilişkilerin kavranması ve fark edilmesi üzerine kurulu olan bu testte, kişilerin olaylar arasındaki ilişkileri anlama, değerlendirme yetenekleri ölçülür. Olayları ve olası sonuçlarını algılamanın sürüş esnasında olası riskli durumlardan uzak durmak için birinci derecede öneme sahip olduğu kesindir. Muhakeme yeteneği düşük kişilerin bulundukları ortamdaki olayları algılayamadıkları ve buna bağlı gerekli tedbirleri almamaları nedeniyle riskli durumlara düştükleri ve kazaya karıştıkları veya neden oldukları belirlenmiştir.

HIZ ve MESAFE ALGILAMASI (HMT) Bu testte adayın, uyaranların hareket hızını ve uyaranlar arası mesafeyi tahmin etme becerisi ölçülür. Sürücülük becerisini belirleyen en önemli unsurlardan birisini oluşturması açısından önemlidir. Hız mesafe tahmin testi sonuçları sürücünün temkinli veya riskli araç kullanma eğilimini hakkında da önemli bilgiler vermektedir.

GÖRÜŞ AÇISI & KOORDİNASYON (IIB) İkili İşlem Becerisi Periferal Görme Becerisi ile ilgili değerlendirme, 120 ile 140 derecelik açı içinde başın sağ ve sol ekstreminden, yani bu açıdan verilen uyaranların kişinin görüş açısına ne zaman girdiğinin incelenmesidir. Bu test, adayın dikkatini, karşısında yer alan bir göreve, direksiyon kullanarak yoğunlaştırdığı esnada, sağ ve soldan gelen uyaranları fark ederek tepki vermesi üzerine kuruludur.

TEPKİ KALİTESİ VE HIZI (DT) Yoğun Uyaran Akışı ve Stres Altında Tepki Hızı ve Kalitesi Bu testte, farklı renklerdeki görsel uyaranlara ve farklı tonlardaki sesli uyaranlara aday tarafından verilen doğru tepkiler ve bu tepkilerin hızları ölçülür. Ani ve panik bir durumda adayın ne kadar hızlı ve ne derece doğru tepki verebileceği ölçülür. Sürücülerin ani değişimleri ne kadar çabuk ve doğru fark edip tepki verdiklerinin ölçümüdür.

GÖRSEL SÜREKLİLİK (VLT) Karmaşık görüntülerin olduğu bir ortamda, dikkatin belirli bir yön üzerinde kontrollü şekilde yönlendirilebilmesi. Bu test kişinin aşağıdaki özellikler açısından ne derece yeterli olduğunu gösterecek veri sağlar: 1-Görsel olarak karmaşık yapılanmış ve belirsiz ortamlarla başa çıkabilme (dikkat yöneliminin böyle bir ortamda dahi korunabilmesi), 2-Görsel bir ortamda dikkat dağıtıcı unsurları eleyebilme ve dikkat dağıtıcılara karşı direnç gösterebilme, 3-Yönlendirmeyi sağlayan, işaretleri (indikatörleri) takip edebilme, 4-Sürekli dikkatin korunabilmesi.

SÜREKLİ DİKKAT ve PROBLEM ÇÖZME (Cognitrone) Bu testte adayın sürekli dikkat performansı ölçülmektedir. Bu testte adaylara her soruda ekran üzerinde 4 yukarıda biri aşağıda olmak üzere toplam 5 adet şekil gösterilmektedir. Adaylardan beklenen , aşağıda verilen şeklin yukarıdaki şekillerden birisi ile aynı olup olmadığına hızlı bir şekilde karar vermeleridir. Aşağıdaki şekil yukarıdaki şekillerden birisi ile aynı olduğunda adaydan evet yanıtını vermesi beklenmekte eğer aşağıdaki şekil yukarıdaki şekillerden tamamen farklı ise bu durumda da adaydan hayır yanıtını vermesi beklenmektedir.

TAVTMB TAKISTOSKOPİK TRAFİK ALGI TESTİ Kısa sürelerle (1 saniye) gösterilen trafikle ilgili görüntüler sonrasında görsel algılama performansını ve algısal hızı ölçen bir testtir.

PSİKOTEKNİK TESTLER (YASAL)
Psikoteknik Değerlendirme yapabilmek üzere: 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile uygulama açısından ( T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından ) bununla bitiştirilen Karayolu Taşıma Yönetmeliği uyarınca yapılan uygulamalara YASAL uygulamalar adını veriyoruz.

NORMLAR
Yasal Uygulamalarda , T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından tayin edilen , alan ile ilgili olarak , Türk Psikologlar Derneği ( TPD ) tarafından incelenmiş ve onaylanmış Normlar kullanılmaktadır. Normlar , TPD öngörüsü ile, sürücünün Yaşı ve Eğitim durumu ile doğrudan bağlantılıdır.

YASANIN İSTEDİĞİ ÖLÇÜM ALANLARI:

Psiko-teknik Değerlendirmede İncelenecek Sürücü Özellikleri;

1) ZİHİNSEL YETENEK ve BECERİLER
A ) Dikkat
B ) Anlama ve Değerlendirme (Muhakeme) Yeteneği
C ) Hız ve Mesafe Algılama
D ) Geniş Görüş Alanı İçinde Uyaran Fark Etme
E ) Şekil Algılamada Görsel Süreklilik

2) PSİKOMOTOR YETENEK ve BECERİLER
A ) Tepki Hızı
B ) Koordinasyon Düzeyi 

Kimler Psiko-Teknik Almalıdır?

Psiko-Teknik Değerlendirme Sistemi için yasal iki düzenleme bulunmaktadır.

1. Ticari Araç Kullanan Şoförlerin Alması Gereken Psikoteknik Değerlendirme Raporu

Ticari araç kullanan kişiler her 5 yılda bir yetkili psikoteknik merkezinden sağlık olduğunu gösteren psikoteknik değerlendirme raporunu almalıdır. 

2. Ehliyet İadesine Dönük Olarak Verilen Psikoteknik Değerlendirme Raporu

Alkollü araç kullanımından 3. kez ehliyetini aldırmış olan sürücüler (5 yıllığına) süre bitiminde psikoteknik muayeneden geçmelidirler.

Bir yıl içerisinde 5 defa hız ihlali nedeniyle ehliyetine el konulanlar süre bitiminde psikoteknik muayeneden geçmelidirler.

Psiko-Teknik Değerlendirmede değerlendirilen yetenekler şunlardır:

 Zihinsel Yetenek ve Beceriler

• Dikkat
• Anlama ve Değerlendirme Yeteneği(Muhakeme)
• Hız ve Mesafe Algılama
• Geniş Görüş Alanı İçinde Uyaran Fark Etme
• Şekil Algılamada Görsel Süreklilik

Psikomotor Yetenek ve Beceriler

• Tepki Hızı
• Koordinasyon Düzeyi 

SINAV TAKVİMİ

ÜDY / ODY, GMS / GMYS, SRC1, 2, 3, 4, SRC5 (ADR), ADR Tanker, TMGD Sınav Tarihleri ve Başvuru Tarihleri

Üst ve Orta Düzey Yöneticilik, SRC, Gümrük Müşavirliği ve Yardımcılığı, ADR Belgesi, ADR Tanker, TMGD sınavlarına başvuru ve giriş tarihleri

ÜDY-ODY Sınav Tarihi, SRC Sınav Tarihi, SRC5 - ADR Sınav Tarihi, ADR Tanker Sınav Tarihi, TMGD - Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı Sınav Tarihi, Gümrük Müşavirliği Ön Eleme Sınavı Tarihi, Gümrük Müşavirliği Sınav Tarihi, Gümrük Müşavir Yardımcılığı Sınav Tarihi

Aşağıda tarihleri belirtilen sınavlara başvurabilmek için eğitim tamamlama tarihlerinden önce ilgili eğitimin tamamlanmış olması gerekmektedir. Sınav adı sütununda bulunan eğitim isimlerine tıklayarak ilgili eğitimler hakkında detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

ÜDY, ODY, SRC1, SRC2, SRC3, SRC4, SRC5, ADR Tanker, Gümrük Müşavirliği, Gümrük Müşavir Yardımcılığı, Gümrük Müşavirliği, TMGD - Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı Eğitimi

SRC Sınavında Hangi Konularda Soru Soruluyor?

SRC sınavına katılan adaylara; İlkyardım, Davranış Psikolojisi, Harita Okuma Bilgisi, İletişim Teknolojileri, Trafik Kazalarının Önlenmesi, Güvenlik Sürüş Teknikleri, Trafik Kuralları, Ulaştırma Mevzuatı, Çalışma ve Dinlenme Süreleri, Yasal Sorumluluklar ve Sigorta, Gümrük, Turizm Taşımacılığı, Düzenli Yolcu Taşımacılığı, Araç Bilgisi ve Ekonomik Araç Kullanımı, Tehlikeli Madde Taşımacılığı, Tır ve Kaçakçılık Mevzuatı gibi alanlardan sorular soruluyor. Karayolları Taşıt Yönetmeliği, kış şartlarında lastiklerin havasının nasıl duracağı, sürücülerin öfke kontrolü, araç takip mesafesi, araçların alabileceği azami yolcu sayısı ve yük ağırlığı, sağlıklı sürücü davranışı, buzlu yollarda fren nasıl yapılır, turnike uygulaması nedir gibi farklı sorularla adayların mesleki yeterlilikleri ölçülüyor.